Veel kritiek op praktische beoordelingen UWV

De kwaliteit van de medische keuringen op arbeidsongeschiktheid door het UWV is zwaar onvoldoende. Dit blijkt volgens het AD uit het Onderzoek naar duurbelastbaarheid WIA, een intern onderzoek van het UWV. Administratieve lastendruk zou de keuringsartsen hinderen. Vakbonden beamen de kritiek. Het UWV belooft beterschap.

Het UWV controleerde in 2023 met een steekproef 293 dossiers. In meer dan de helft van de onderzochte dossiers zijn de medische keuringen (UWV spreekt liever van beoordelingen) onzorgvuldig uitgevoerd, worden medische gegevens niet geraadpleegd of zijn conclusies over inzetbaarheid niet juist. Dit komt vaak omdat de verzekeringsarts de situatie niet goed heeft onderzocht, en niet alle medische gegevens heeft opgevraagd.

Hoezo keuren?

Werknemers kunnen na twee jaar ziekte een WIA-uitkering aanvragen. Tijdens die aanvraag beoordeelt een keuringsarts van het UWV de mate van arbeidsongeschiktheid. Deze beoordeling bepaalt of iemand recht heeft op een uitkering en de hoogte van de uitkering. Het UWV heeft al jaren grote achterstanden bij deze claimbeoordelingen.

Praktisch vòòr theoretisch

Tot 1 juli werd bij werknemers die nog inkomsten uit arbeid hebben zowel een praktische als een theoretische beoordeling uitgevoerd. Dat laatste is een schatting van wat de werknemer in theorie nog kan verdienen. Vervolgens bepaalt de beoordeling met de laagste mate van arbeidsongeschiktheid over het recht op een WIA-uitkering. Met de maatregel Praktisch beoordelen blijft de de theoretische schatting achterwege als een praktische beoordeling mogelijk is. De keuringsarts van het UWV kijkt dan alleen nog naar het werk dat de deels arbeidsongeschikte nu uitvoert, of de werkgever dit werk blijvend kan aanbieden, of het werk passend is bij de beperkingen en of de werknemer er een representatief en voldoende bepaalbaar inkomen mee kan verdienen.

Urenbeperking

Vooral bij de urenbeperking, het onderzoek hoeveel uur mensen nog kunnen werken met hun beperking worden fouten gemaakt. Dit bepaalt de mate waarin mensen arbeidsongeschikt zijn, uitgedrukt in een percentage van volledig geschikt zijn om te werken door een maatman, iemand die zonder beperkingen werkt in dezelfde of een soortgelijke functie.

Telefonische beoordelingen

Volgens de onderzoekers werden de meeste fouten gemaakt bij telefonische spreekuren en bij mensen met psychische stoornissen. In bijna acht op de tien gevallen is het eindoordeel bij telefonische beoordelingen niet geloofwaardig, zo staat in het rapport. Volgens het UWV kan het ook gaan om procedurefouten die niet tot een verkeerde beoordeling leiden.

Administratieve druk

De belangrijkste oorzaak is volgens een woordvoerder van het UWV de administratieve druk op de artsen. Hierdoor heeft de arts in het dossier vaak niet goed genoeg onderbouwd hoe hij tot de beoordeling is gekomen. Maar dat zegt niets over de kwaliteit of de juistheid van de beoordeling, stelt de woordvoerder. ‘We hebben gezegd: dat moet anders’, stelt de woordvoerder over het bijhouden van de administratie.

Het UWV is bij zichzelf nagegaan of de richtlijnen voor de administratieve druk te strikt zijn. ‘We zien nu in nieuwe evaluaties dat het beter gaat.’ Ook doet het UWV er naar eigen zeggen van alles aan om de kwaliteit te waarborgen, door ‘in veel gevallen’ een vierogenprincipe te hanteren en complexe zaken door verschillende artsen te laten beoordelen. ‘Op die manier willen we voorkomen dat er fouten worden gemaakt.’

Sociaal-medische centra

Ook zegt het UWV bezig te zijn met de vorming van sociaal-medische centra, waarin een multidisciplinair team samenwerkt. Een verzekeringsarts voert de inhoudelijke regie. Cliënten hebben een vast team als aanspreekpunt. Dat volgt hen en bekijkt welke beoordeling en dienstverlening zij nodig hebben. De werkwijze is begonnen in vier proeftuinen en wordt de komende jaren uitgerold over het hele land. In 2025 wil het UWV overal met sociaal-medische centra werken.

‘Functies vervullen die je niet aankunt’

De FNV vindt het onbegrijpelijk dat het UWV in veel gevallen niet de noodzakelijke fysieke keuring uitvoert. ‘Dat leidt ertoe dat velen de WIA-uitkering mislopen waarop ze recht hebben’, stelt Erica Hemmes, bestuurder FNV Uitkeringsgerechtigden. ‘Mensen worden geacht functies te vervullen die ze medisch gezien helemaal niet aankunnen.’

Stoppen met praktisch schatten

De FNV roept het UWV dan ook met klem op om af te zien van het ‘praktisch beoordelen’ van arbeidsongeschikten die (deels) werken zonder ze fysiek te zien. Dat is sinds 1 juli de norm. ‘Wij kunnen niet accepteren dat de rechten van uitkeringsgerechtigden worden geschonden en dat hun welzijn op het spel wordt gezet door een falend beleid’, zegt Hemmes. Ook de VCP vindt telefonische beoordelingen niet geloofwaardig, omdat belangrijke signalen van de werknemer dan worden gemist over het werk dat hij doet en wat hij zou kunnen doen.

Let op:

De gegevens in dit dossier zijn ontleend aan tientallen doorgaans zeer betrouwbare bronnen. Toch kan Earnest geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden, of gevolgschades die hieruit kunnen ontstaan. Deze informatie verandert vaak, en veel. Daarom is alleen de online-versie van dit dossier actueel.